مقدمه:
در ابتدا تلفن های همراه دارای ساختار پیچیده ای نبودند . سخت افزار محدود نیاز به نرم افزارهای پیچیده نداشت ، تا اینکه شرکتهای تلفن همراه نسل های دوم و سوم گوشی های خود را عرضه کردند . این گوشی ها دارای امکانات سخت افزاری بیشتری بودند و تقریبا به صورت یک کامپیوتر کوچک طراحی شدند . در این زمان بود که این شرکتها به اهمیت نرم افزار در این گوشی های پی برده و رقابت نرم افزاری در کنار رقابت سخت افزاری شروع شد . مایکروسافت یکی از شرکتهایی بود که قبلا روی سیستم عامل کامپیوتر های جیبی خود کار کرده بود و Windows CE را به همین منظور طراحی کرده بود . این ویندوز قابلیت این را داشت که روی موبایل ها نیز نصب شود . بعد از رسمیت یافتن موبایل های نسل جدید شرکت های مطرح در این صنعت که به مشکلات بی شمار Windows CE پی برده بودند و نمی خواستند نرم افزار این صنعت را در انحصار یک شرکت نگه دارند با همکاری هم سیستم عامل جدیدی برای موبایل ها به وجودد آوردند که Symbian نام گرفت . البته رقبای دیگری نیز مثل سیستم عامل Linux در این صنعت وجود دارند که فعلا به صورت عمده استفاده نشده اند . در اصطلاح به موبایل هایی که از این سیستم عامل استفاده می کنند Smart Phone گفته می شود.
پیدایش و حیات Symbian :
شرکت نرم افزاری Symbian برای اولین بار در ماه ژوین سال 1998 به صورت کاملا مخفی و خصوصی برای کار بر روی سیستم عاملی برای کار روی موبایل ها تاسیس شد . مقر اصلی این شرکت در انگلیس تاسیس شد اما هم اکنون دارای حدود 750 کارمند در کشورهای انگلیس ، ژاپن ، سوید و آمریکاست که درکار تحقیق و برنامه نویسی برای گسترش سیستم عامل و نرم افزارهای آن هستند . تا اواخر سال 2003 هیجده موبایل از پنج شرکت معروف سونی ، نوکیا ، فوجیتسو ، موتورولا و زیمنس با این سیستم عامل عرضه شد و علی رغم قیمت بالا مورد استقبال قرار گرفت و حدود 36موبایل هم در برنامه این شرکتها و چند شرکت دیگر با این سیستم عامل در برنامه ساخت قرار گرفت . هم اینک نیز 48مورد از این موبایل ها به بازار عرضه شده و یا به زودی عرضه خواهد شد . آمار فروش موبایل های Symbian تا پایان سال 2003 به 6.7 میلیون موبایل رسید و در سال 2004 نیز با رشد بی سابقه فروش مواجه شد به طوری که طبق آمار شرکت در سال2004فروش این نوع موبایل ها رشد 201درصدی داشته است . به علت فروش بالای موبایل های Symbian هر روزه بر تعداد برنامه نویسان آن افزوده شده و نرم افزارهای فوق العاده ای برای این سیستم عامل طراحی می شود . تا اواخر تابستان سال2004 تعداد این برنامه ها 3254 مورد گردیده است .
شرکت های به وجود آورنده :
14 شرکت اصلی و چند شرکت فرعی از به وجود آوردندگان این محصول بودند ، بعضی از این شرکتها در زمینه نرم افزار و بعضی از آنها در زمینه سخت افزار به رشد این سیستم عامل و موبایل های آن کمک کرده اند . از اصلی ترین شرکتها می توان به Nokia ، Sony-Eriksson ، LG ، Samsung ، Motorola ، Arima ، BenQ ، Fujitsu ، Lenovo ، Sanyo ، Sendo ، Mitsubishi Electronics و Siemens اشاره کرد .
تکنولوژی Symbian :
Symbian شبیه دیگر سیستم عامل های مدرن و امروزی که برای PC ها وجود دارند ، به وجود آمده است . بنابراین دارای امکانات خوبی مثل Multitasking ، MultiThreading و همچنین مدیریت حافظه می باشد . در طراحی اولیه مبنای کار را بر روی این موضوع بنا نهاده اند که این سیستم عامل می بایست روی امکانات سخت افزاری بسیار کم ( مثل 4 مگابایت رم ) کارایی فوق العاده ای داشته باشد . به همین دلیل این سیستم عامل می تواند روی موبایل های امروزی فوق العاده سریع کار کرده و حداقل مشکل را داشته باشد . مبنای کار این سیستم عامل بر اساس event ها بنا نهاده شده است ( شبیه دیگر سیستم عامل های امروزی مثل ویندوز ) و سی پی یو طوری مورد استفاده قرار می گیرد که کمترین میزان بار روی موبایل قرار گیرد . هم اکنون با اینکه نسخه هشتم Symbian عرضه شده است اما نسخه 7 این سیستم عامل روی موبایل ها قرار می گیرد و تا به حال نسخه های مختلفی از آن بدون اینکه به صورت کامل استفاده شوند به فراموشی سپرده شده اند . جالبترین مورد برای این سیستم عامل به وجود آمدن اولین کرم و ویروس موبایل روی این سیستم عامل در سال 2004 بود . این کرم که Cabir نام دارد می تواند با استفاده از تکنولوژی Bluetooth خود را به موبایل های دیگر منتقل کند .
زبانهای برنامه نویسی برای Symbian :
بدون شک زبان اصلی برنامه نویسی برای Symbian زبان C++ است اما زبانهای مختلفی برای برنامه نویسی در این سیستم عامل به وجود آمده اند . از جمله مهمترین زبانها می توان به OPL ، Python ، Visual Basic ، Perl و Personal Java اشاره کرد . هر یک از این زبانها می توانند امکانات کامل برنامه نویسی در Symbian را فراهم نمایند . رشد زبانهای برنامه نویسی در این سیستم عامل بسیار سریع می باشد . به طوریکه نصف این زبانها همین امسال وارد این سیستم عامل شده اند و بدون شک این رشد با ورود زبانهای دیگر ادامه خواهد یافت . ابزارهای برنامه نویسی مختلفی از جمله ادیتورهای متنوع نیز برای کار با این زبانها به همراه شبیه سازهای موبایل ( برای تست برنامه روی PC قبل از نصب آن روی موبایل ) به بازار عرضه شده است
:C++
سیستم عامل symbian با زبان c++ نوشته شده و بهمین دلیل این زبان بعنوان زبان اولیه برای برنامه نویسی در آن انتخاب شده است .C++ بیشترین امکان دسترسی به API های سیستم عامل سیمبیان را فراهم میکند و بهترین کارکرد در حافظه و سرعت اجرا را داراست. اما در گزینه های زیر باید ازین زبان استفاده شود :
برنامه هایی که مانند سرور عمل میکنند مانند برنامه هایی که در پشت صحتنه کار میکنند و یکی از بخش های سیستم را مدیریت میکنند. مانند پورت های COM
PLUG in ها که محیطی را بر پایه سیستم عامل ایجاد میکنند . بطور مثال برنامه ای که فایل های html را به فایل های word سیمبیان تبدیل میکند از کتابخانه مبدل سیستم عامل استفاده میکند .
درایور های دستگاه که با Kernel کار متعامل میکنند.
استفاده از زبان C++ در سیستم عامل سیمبیان بر روی مناسب بودن کارکرد گوشی ها متمرکز شده است ، که بدین معناست که چند تا از عملگرهای استاندارد زبان C++ مانند exception handling قابل استفاده در برنامه نویسی سیمبیان نیستند .
JAVA
جاوا اکثرا بعنوان زبان برادر c++ و جایگزین آن در سیمبیان کاربرد دارد. سیستم عامل symbian یک MIDP (Mobile Information Device Profile)را فراهم کرده است که MIDP یک گروه از API های جاوا را در خود جای داده که این API ها برای استفاده در گوشی های موبایل طراحی شده اند . مثلا برای مقاصد طراحی واسط کاربر ، شبکه و برنامه ها . MIDP تحت کلاس های ایجاد شده توسط CLDC اجرا میشود و از ماشین مجازی K استفاده میکند که یک ماشین مجازی طراحی شده برای گوشی های موبایل است.پشتیبانی سیمبیان از نصب و اجرای برنامه های MIDP در راهنمای MIDP جاوا توضیح داده شده است.
PersonalJava 1.1.1 و JavaPhone که در سیمبیان ورژن 6 آمدند در ورژن 7 دیگر بخشی از سیستم عامل نیستند.
Assembler
اکثر مقاصد برنامه نویسی با زبان C++ مرتفع میگردد . چون این زبان به اندازه کافی دسترسی به بخش های سطح پایین سیستم را فراهم میکند و نیاز به اسمبلر حس نمیشود. سیمبیان در موارد خاص که بیشترین کارایی مطرح است از اسمبلر استفاده میکند مانند برنامه های scheduler.
OPL
یک زبان مانند بیسیک است که روی PDA ها فعال شده بود . اما در سیمبیان ورژن 7 ساپورت نمیشود
رابط های کاربری :
هم اکنون دو رابط اصلی کاربری برای Symbian به وجود آمده است . اولین رابط که بیشترین استفاده را در موبایل ها دارد توسط نوکیا نوشته شده است . این رابط دارای نسخه های مختلفی است اما Series ?? نسخه اصلی این رابط است که بسیار مورد استقبال قرار گرفته است . رابط کاربری دوم با نام UIQ به وجود آمده است که دارای امکانات بسیار خوبی است و رفته رفته در حال باز کردن جای خود در بین شرکت های تولید کننده موبایل است . هر دوی این رابط ها به صورت کاملا گرافیکی و شبیه به هم طراحی شده اند و کار با آنها بسیار راحت است .
بازی بر روی Symbian :
خوشبختانه سیستم عامل Symbian یکی از غنی ترین سیستم عامل ها برای بازی کردن است . به خصوص بعد از تولید N-gage اولین کنسول بازی موبایلی توسط نوکیا که بر اساس Symbian و رابط کاربری Series60 به وجود آمد ، سیل بازیهای مختلف و حرفه ای به سوی این موبایل و در کنار آن این سیستم عامل سرازیر شد . حتی شرکت های مطرح بازی سازی هم اکنون به صورت حرفه ای روی این سیتم عامل و موبایل های دارای این سیستم عامل سرمایه گذاری می کنند
.
Kernel:
Symbian به صورت 32بیتی طراحی شده است. با طراحی کاملا شی گراء و Multitasking
هسته symbian به حالت مصون (Privileged) اجرا میشود و به تمام فضای حافظه دسترسی کامل دارد
در این سیستم عامل :
- هر فرایند (Unit Of Protection) فضای آدرس مجازی(Virtual Address) خود را دارد
- واحد حافظه اصلی (Main Memory Unit)مسیول ترجمه آدرسهای مجازی است
- هر Thread واحد اجرایی(Unit Of Execution) است
- هر فرایند از یک یا چند Thread تشکیل شده
User Library
کتابخانه EUser فراهم کننده مجموعه ای بزرگ از سرویسها در مد کاربری (User Mode)است.
از عمومی ترین سرویسهای استفاده شده می توان به موارد زیر اشاره کرد
- Execution handling
- Deors
- Memory Management
- Client/Server framework
- Multitasking
فایلها و دایرکتوریها:
در قطعات مبتنی بر سیستم عامل Symbian ، فایلها و برنامه ها در RAM یا ROM ذخیره میشوند
معمولا درایو Z مربوط به ROM و درایو C مربوط به بخشی از حافظه RAM میباشد
عکس گرفتن از روی صفحه موبایل سیمبیان
وبلاگ آنتونی پراناتا که از برنامه نویس های موبایل های سیمبیان (symbian os)است اطلاعات مفیدی را درباره امکانات این سیستم عامل و محیط های برنامه نویسی آن معرفی کرده است. همچنین گاهی ایده های جالبی رو برای برنامه نویسان مطرح میکنه که میتونید روش کار کنید.
آنتونی یه برنامه Freeware جالب هم نوشته که ممکنه برای بعضی ها جالب باشه. برنامه ScreenSHot امکان گرفتن عکس از صفحه نمایش گوشی های سیمبیان رو فراهم میکنه . این برنامه میتونه فایل عکس رو با پسوند های jpg , bmp , mbm, روی گوشی ذخیره کنه . این برنامه روی گوشی های UIQ و سری 60 کار میکنه و در گوشی های سری 60 امکان ذخیره سازی png هم وجود دارد .
از دیگر قابلیت های این برنامه امکان تعیین زمان مکث قبل از گرفتن عکس میباشد. و دیگر اینکه میتونید برنامه را طوری تنظیم کنید که هر چند ثانیه یکبار از صفحه عکس بگیره و روی گوشی ذخیره کنه . این امکان برای کسانی که میخواهند از مراحل بازی های موبایل عکس بگیرن مفید خواهد بود.
این برنامه در 15 زبان قابل دسترس است :
English (UK) French German Spanish Italian Finnish English (US) Turkish Czech Slovak Simplified Chinese Traditional Chinese Japanese Arabic Serbian
منابع: www.academist.ir
www.macromediax.com
